De tijd hebben of nemen is een zeldzaamheid in ‘deze tijd’. Ongeduld kenmerkt onze samenleving. We willen dat alles snel, hier en meteen gebeurt. De dagelijkse routine heeft ons in zijn klauwen met volle agenda’s, dringende mails en binnenstromende appjes waar iedereen direct een antwoord op verwacht. Even een hapje tussendoor en dan snel weer door. Wachten voelt als verloren tijd. Koken, bellen, leven moet snel…

Ook de vrije tijd van kinderen wordt vaak in een strak schema gegoten. We zijn vergeten dat geduld een goede eigenschap is en de match met ons snelle leven is maar moeilijk te maken. Kinderen zijn daar vaak de dupe van.

De kunst van het wachten

We komen allemaal tijd tekort en dat geldt zeker voor ouders. Hier ligt een enorme kans voor een kinderdagverblijf. In het beleid van Het Bonte Huis staat: ‘We hebben alle tijd. Laat dit besef goed tot je doordringen, want wie de kunst van het wachten nog moeten leren zijn wij…’ Een stuk bewustzijn is een goede start.

Het jonge kind heeft nog geen tijdsbesef. Het leeft helemaal in het hier en nu. ‘Straks’, ‘over een kwartiertje’ of ‘morgen’ zijn nog niet te bevatten begrippen. Alles gebeurt nu. Wat straks komt weten we nog niet… en zo is het ook!

Verwachting

Door onze haastige levensstructuren raken we belangrijke momenten kwijt, zoals:

• De tijd om je te verheugen
• De tijd om verwachtingsvol naar iets uit te kijken
  

Wanneer je dit aandachtig gaat waarnemen, dan zul je vanzelf meer tijd gaan nemen voor iedere bezigheid. Je staat dan ook meer stil bij momenten die verbonden zijn met verwachting. Het wachten wordt zoeter door de anticipatie op iets moois.

Zo kun je gaan genieten van:

• Aan tafel zitten en je verheugen op het eten
• Plantjes zaaien en het observeren van hun langzame groeiproces
• Wachten tot je aan de beurt bent om een schilderij te maken
• De geur van het brood in de oven dat je straks op mag peuzelen…
• Het proces van jam maken om later op dat lekkere broodje te kunnen smeren

Nieuw besef

Het onderdeel van mijn beleidsplan ‘We hebben alle tijd’ klinkt mooi, maar het zal voor menig ouder ook best confronterend zijn. Ouders hebben niet meer alle tijd. Juist daarom hebben we als kinderopvang een kans om op dit gebied iets te bieden wat thuis vaak moeilijk te bewerkstelligen is.

Tijdens mijn eerste jaren bij Het bonte Huis veranderde langzaam maar zeker mijn kijk op het fenomeen wachten. Ik ontdekte de kwaliteit ervan. Ik ben toen begonnen met in al mijn handelingen veel meer rust in te bouwen. We hebben tenslotte alle tijd! Deze innerlijke houding schept automatisch meer rust in de groep.

Het zitten aan tafel en het ‘gevulde’ wachten voordat we gaan eten, is bij ons op het kinderdagverblijf een vertrouwde en geruststellende bezigheid geworden. Door de open keuken zien de kinderen dat de leidster bezig is met de voorbereidingen. Soms benoemt ze wat ze aan het doen is, of stuurt ze een klein commentaartje over wat ze ziet en hoort gebeuren aan tafel.

Op deze manier houdt de leidster haar verbinding met de kinderen constant. De kinderen ontspannen. Ze maken contact met elkaar en genieten duidelijk van het samenzijn. Ze kunnen tijdens het wachten hun opgedane indrukken verwerken en laten zakken.

Voor veel kinderen, zeker voor de kleintjes die zich nog in de wenfase bevinden, is het zitten aan tafel ook verbonden met veiligheid. Ze hoeven even niets en verheugen zich op het eten. Er zijn geen grote verassingen of ontmoetingen waartoe ze zich moeten verhouden; alles is voorspelbaar.

Kinderen die verdrietig waren hoeven nu meestal niet meer huilen en kinderen die druk waren zijn ineens rustiger. Het eetritueel is een belangrijke pauze waarvoor we bewust de tijd nemen.

Kunstzinnige processen

Ook kunstzinnige processen bieden de mogelijkheid om rust in te bouwen. Dan moet je het wel op een bepaalde manier organiseren, want als je een tafel vol hebt met kinderen die niet kunnen wachten op papier en kleurtjes, geeft dit alles behalve rust!

De leidster is druk in de weer met schortjes controleren, vellen papier uitdelen en nieuwe materialen aanbieden. Er zijn potjes verf die omvallen en kinderen die roepen: “Ik ook!”, “Ik ben klaar” en… en… en… In zo’n situatie is er geen tijd voor individuele aandacht.

Creatieve processen vragen om rust, want dat geeft vrijheid. Gelukkig kun je in een groep van max. 7 kindjes heel goed één-op-één werken. De andere kinderen moeten dan even wachten, maar dat is juist waardevol. Zij zijn toeschouwer van hoe een ander kind omgaat met verf of lijm. Zo leren ze nieuwe technieken te gebruiken en anders om te gaan met materialen. Bovendien is het fijn om te zien hoe een werkje ontstaat. Het doet goed!

De kinderen geven vaak ook commentaar: “Mooie kleur,” zeggen ze dan, of: “Dat is een groot rondje”. Dit geeft het werkende kind nog meer zelfvertrouwen om door te gaan. De kinderen in Het bonte Huis zijn hier inmiddels helemaal aan gewend. Iedereen komt aan de buurt en wie als eerste zijn schoortje aan heeft mag beginnen.

Het kind als leermeester

Het jonge kind leeft volop in het nu en kijkt vol overgave naar een miertje op de grond. Wanneer we goed naar kinderen kijken, dan zien we dat ze heel anders omgaan met tijd, of anders gezegd: tijd bestaat niet voor ze.

Als jij zegt: “We gaan straks naar buiten,” dan zie je een vragend gezicht. Wat betekent ‘straks’? Je zit toch nog op de bank met een boek?

Of als we vertellen dat het kindje dat vandaan afscheid neemt er morgen niet meer is, dan is er ook onbegrip. Ze is er toch nog? Pas de volgende dag wordt duidelijk: ja, het kindje is er niet meer…

Werken en wachten met kinderen

Wie werkt in de kinderopvang is een grote, verantwoordelijke positie toevertrouwd.

Het gedrag van een leidster kan een belangrijk voorbeeld zijn voor de ouder, maar is dat zeker voor het kind. In tegenstelling tot de ouder wordt de leidster onder werktijd niet afgeleid door afspraken, boodschappen of bezoekjes. Zij heeft daarom alle ruimte om bewuste tijdsbeleving voor te leven aan de kinderen.

Om dit te kunnen is het belangrijk dat een pedagogisch medewerker de ‘kunst van het wachten’ leert en beoefent. Kinderen begeleiden kost vormkracht. Als een leidster haar werk met rust doet, dan zal ze haar eigen energie beter op pijl kunnen houden. Zo heeft ze meer te geven aan het kind.

Wij hebben in Het bonte Huis de luxe om met een kleine groep kinderen heel bewust gebruik te kunnen maken van de tijd. Het vraagt bewustzijn en planning om deze rust te verweven in onze dagelijkse bezigheden, maar wat we het kind op deze manier cadeau doen is een moment van stilte, een moment van tijd…

En tijd is een heel kostbaar goed!

Wachten om niet meteen je verhaal te doen, maar het verhaal van het kind te laten komen.

- Gordon

Wachten, om zo het kind alle ruimte te geven, zodat het kind zelf de initiator kan zijn van wat er komen zal.

- Malaguzzi